| It should be the case that this band don’t need any introduction, but they do, because the British are rubbish and refuse to celebrate anything beyond narrow trajectories of well-worn paths. There’s little about Datblygu that’s radically awkward or difficult to listen to, just songs in a language that’s not English (namely, Welsh). A big political point for me, especially as the Tories’ death march continues unabated, that anyone having the tenacity to make “minority” art in the oxygenless British culture of abject desperation and actual humans dying actually actually… is doing something that’s worth cherishing, and venerating, to the fullest.
Not that I have the energy to be excited about something just for the sake of making it a flimsy bulwark against the worst of governments. Datblygu are one of my favourite bands. And, if they’re reading, we’re still keen to have you play in Brighton.
I had a whole review ready to roll, sometime before Christmas came and obscured everything with its dangling pernicious obligation bollocks. I’d written some stuff about the strange anxiety or disconnect of only getting snatches of the lyrics. And then the LP turned up, and to my surprise, there were English translations of the lyrics in the sleeve (a sleeve which, incidentally, features ffotos by the wonderful Agata Urbaniak). Not unprecedented (the Ankst re-issue of Wyau/Pyst/Libertino had Welsh lyrics and English translations) but a surprise. Perhaps more so because of the Wyau/ Pyst CD re-issue having something about learning Welsh because they weren’t going to translate the lyrics (I should check my copy for the exact wording but it’s buried somewhere). So the point there is that my being able to comprehend, if not the scansion, then at least the sentiment of the record makes quite a difference. And — and! — it’s entirely welcomed, of course. But I should also say, music and lyrics aren’t some Gordian knot to be vivisectioned separatewise, rather it’s a matter of contrast and complements. “Llawenydd Diweithdra” [“The Joy of Unemployment”], in terms of contrast, having sparing electronic emphases swooshing around (if you can think of swooshy without also thinking of crap psych sounds) over a monologue valorising unemployment against the miseries of wage slavery “…and even though the streets are full of the coldness of capitalism/ and there’s no soup and clothes/ from the Salvation Army/ the joy of unemployment pisses on every career”.Something I didn’t consciously appreciate about Datblygu until 2014’s Erbyn Hyn is that their music’s got quite a lot going on in terms of diversity in a single self-contained LP – lugubrious and morbid in places (“Je Suis David”), upbeat tuck-shop keyboards reminiscent of the pre-fidelity tapes I found a download of years ago (“Cyfeillgawch”) and, perhaps best of all, there’s a bass on “Difrifoldeb Ymhob Delwedd” that’s possibly not been in tune for 30 years. Perhaps my favourite music touch on the album — and it’s a small moment that’d be easily missed — is “Y Llun Mawr” — there’s a piano motif that you’d assume was looped but there’s just a fraction of a pause as vocalists change that suggests they’re sharing both vocal and piano duties. There’s perhaps a theme to the lyrics, or at least an irony. Opener “Bywyd yw Popeth, Elton” [“Life if Everything, Elton”] bemoans Elton John lyrics, “life isn’t everything” — “If you do what you want to do/ It’s always a fine day/ So life is everything, Elton!”) which might feel like optimism out of context but seems more like wistfulness, something like a belligerent maturity against the drags of life. The contrast is against some of the bitter — maybe savagely critical is a better word — lyrics. “My intention always/ was to hear something else/ instead of the Welsh snail/ Dragging from many a mouth/ many a sentence is meaningless/ and threatens a language to end”.Maybe that’s to emphasise the negative overly; there’s quite a bit of this that reads of a man who’s “…older/ than every British Prime Minister/ That’s likely to appear in my time” (“Y Llun Mawr”). What reads to me of bitterness and sorrow might just be a bloke who’s older than me taking the piss. But then, there’s some achingly great lines (even through the muffling and refraction of English) “After the disappointments /of wet matches that wouldn’t light/ on the roamntic beds of history/ I burnt like gin/ it’s like love wasn’t there at all/ just an anthology of weeds”. There’s a lot more that should be said by better and bilingualler people than me but, as I said at the top, there’s something in British and English-speaking psyches that reads the word “barrier” as tacit to other languages; Datblygu make strange and captivating music in dark and light shades that’s better than most bands. And their surprise and renewed place on the underbelly of whatever stands for indie music in 2016 is to be celebrated. Better than your favourite band, guaranteed. |
Dylai fod yn wir fod nad oes angen unrhyw cyflwyniad i band hwn, ond maent yn ei angen un, gan fod y Prydeinwyr yn sbwriel ac yn gwrthod dathlu unrhyw beth y tu hwnt i lwybrau cyl sydd di gwisgo’n dda yn barod. Does fawr ddim am Datblygu sydd yn neud o yn anodd i wrando ar, dim ond caneuon mewn iaith nad ywn Saesneg. Mae pwynt gwleidyddol mawr i mi, yn enwedig gan fod march marwolaeth y Toriaid yn parhau heb ei ostwng, bod unrhyw un sy’n cael y dyfalbarhad i wneud “celf leiafrifol” yn niwylliant anobaith Prydain… yn gwneud rhywbeth sy’n werth parchu, i’r eithaf.
Nid fy mod yn cael yr egni i fod yn gyffrous am rywbeth yn unig er mwyn ei wneud yn amddiffyniad simsan yn erbyn y gwaethaf o lywodraethau.. Mae Datblygu yn un o fy hoff fandiau. Ac, os ydynt yn darllen, rydym yn dal yn awyddus i rhaid i chi chwarae yn Brighton!
Roedd gen i adolygiad cyfan yn barod i rolio, rywbryd cyn y Nadolig. Roeddwn i wedi ysgrifennu rhai pethau am y pryder rhyfedd neu datgysylliad o ddim ond yn cael cipio’r o’r geiriau. Ac yna ddaru’r LP troi i fyny, ac i fy syndod, roedd cyfieithiadau Saesneg o’r geiriau yn y llawes (a llawes sydd, gyda llaw, yn cynnwys photos gan yr hyfryd Agata Urbaniak). Nid yw digynsail (roedd gan y ailgyhoeddi Ankst o Wyau / Pyst / Libertino lyrics Cymraeg a chyfieithiadau Saesneg), ond yn syndod. Efallai yn fwy felly oherwydd oedd y ailgyhoeddi Wyau / Pyst CD gan rhywbeth am ddysgu Cymraeg ers nad ydynt yn mynd i gyfieithu’r geiriau. Felly mae’r pwynt mae fod fy gallu i ddeall, yna o leiaf y teimlad y cofnod yn gwneud cryn wahaniaeth. Ac — ac! — Mae’n croeso yn gyfan gwbl! Ond Dylwn hefyd ddweud, nid cerddoriaeth a geiriau i dosrannu yw hein, yn hytrach mae’n fater o gyferbyniad a ategu. “Llawenydd Diweithdra”, o ran cyferbyniad, ar ôl gynnil electronig ar pwyslais ar swooshing (os gallwch chi feddwl am swooshy heb hefyd yn meddwl am psych crap) dros monolog yn canmol diweithdra dros trymder caethwasiaeth cyflog “… ac er bod y strydoedd yn llawn o oerni cyfalafiaeth / a does dim cawl a dillad / o Fyddin yr Iachawdwriaeth / y llawenydd o ddiweithdra pisses ar bob yrfa “.Rhywbeth Doeddwn i ddim yn ymwybodol gwerthfawrogi am Datblygu tan y record Erbyn Hyn (2014) yw bod eu cerddoriaeth gan llawer o ardulliau yn digwydd mewn un LP hunangynhwysol — dilewyrch ac afiach mewn mannau (“Je suis David”), bysellfyrddau gobeithiol sy’n atgoffa rhywun o’r tapiau cyn-ffyddlondeb i mi dod o hyd i flynyddoedd yn ôl (“Cyfeillgawch”) ac, efallai gorau holl, mae ‘na bas ar “Difrifoldeb Ymhob Delwedd” o bosibl nad yw y bod mewn tiwn am 30 mlynedd. Efallai fy hoff cyffwrdd gerddorol ar yr albwm – ac mae’n ennyd fechan y byddai’n hawdd ei golli — yw “Y Llun Mawr” — mae yna motiff piano y byddech yn cymryd yn ganiataol ei fod yn dolenol, ond mae yna ffracsiwn o saib fel maer cantorion yn newid sydd yn awgrymu maent yn rhannu y ddwy dyletswyddau lleisiol a piano. Efallai mae yna thema i’r geiriau, neu o leiaf eironi. Agorwr ‘Bywyd Yw Popeth, Elton’ gyda cwyno o achos geiriau Elton John, “Nid yw bywyd yn popeth” — “Os ydych yn gwneud yr hyn rydych am ei wneud / Mae bob amser yn ddiwrnod braf / Felly bywyd yw popeth, Elton!”) a allai teimlo fel optimistiaeth allan o gyd-destun ond ymddengys yn fwy fel wistfulness, rhywbeth fel aeddfedrwydd ymosodol yn erbyn y llusg sydd yw bywyd. Mae’r cyferbyniad yn erbyn rhai o’r lyrics chwerw. “Fy mwriad bob amser / yn clywed rhywbeth arall / yn lle y falwen Cymraeg / Llusgo’r oddi mmany ceg / llawer dedfryd yn ddiystyr / ac yn bygwth iaith i roi diwedd ar”.Efallai dyna i bwysleisio’r negyddol rhy gormod; mae yna gryn dipyn o hyn sy’n darllen o ddyn sydd yn “… hŷn / na phob Brif Weinidog Prydain / Mae hynny’n debygol o ymddangos yn fy amser” (“Y Llun Mawr”). Yr hyn yn darllen i mi o chwerwder a thristwch bosibl y bydd yn fod dyn pwy sy’n hŷn na fi cymryd y piss. Ond wedyn, mae rhai llinellau gwych (hyd yn oed drwy’r muffling a plygiant y Saesneg) “Ar ôl y siomedigaethau / o gemau gwlyb na fyddai goleuni / ar y gwelyau roamntic o hanes / I losgi fel jin / mae fel nad oedd cariad yno o gwbl / dim blodeugerdd o chwyn “. Mae llawer mwy y dylid ei ddweud gan well pobol ac bobl mwy dauiauth na fi, ond, fel y dywedais ar y brig, mae rhywbeth yn Prydain a seici Sais sy’n darllen y gair ‘rhwystr’ fel ddealledig i ieithoedd eraill; Mae Datblygu yn gwneud cerddoriaeth rhyfedd a hudolus mewn lliwiau tywyll a golau sy’n well na’r rhan fwyaf o fandiau. A’u syndod ai lle newydd yn beth bynnag sydd yn sefyll am gerddoriaeth indie yn 2016, yn cael ei ddathlu. Dilys yn well na eich hoff fand. |
-Geiriau/Words: Kev Nickells-
-Cyfieithiad/Translation: Tomos Evans-
